D Vitamini Eksikliği Yaz Aylarında da Yaygın
Güneşli gün sayısı fazla olan ülkeler arasında yer almamıza rağmen, D vitamini eksikliği ülkemizde hâlâ ciddi bir halk sağlığı sorunu. “Görünüşte yeterli güneş alan bireylerde bile D vitamini yetersizliğine sıkça rastlıyoruz” diyen Orzaks Medikal Müdürü Dr. Feyza Özdemir, doğru zaman, doğru koşullar ve yeterli maruziyet olmadığında vücudun bu hayati vitamini sentezleyemediğine dikkat çekiyor.
Özellikle yaşlılar, çocuklar, gebeler, emziren anneler, fazla kilolu bireyler, kronik hastalar ve gün boyu kapalı ortamlarda çalışanlar risk grubunda yer alıyor. Dr. Özdemir’e göre bu grupların D vitamini düzeyleri hekim kontrolünde düzenli olarak izlenmeli ve eksiklik varsa takviye ile desteklenmeli.
Yaz Güneşi Tek Başına Yeterli Değil
D vitamini, vücutta güneş ışınlarının cilde temasıyla doğal olarak sentezlenebilen bir vitamin. Ancak günlük yaşam alışkanlıkları bu süreci büyük ölçüde sekteye uğratıyor. Güneş kremleri, kapalı alanlarda geçirilen uzun saatler, cam arkasında kalmak ya da uzun kollu giysilerle güneşe çıkmak sentez sürecini neredeyse tamamen engelliyor. Özellikle SPF 15 değerindeki bir güneş koruyucunun bile D vitamini üretimini yüzde 90 oranında azaltabildiği belirtiliyor.
D vitamini sentezi için en verimli zamanın, mayıs-eylül ayları arasında saat 11:00–14:00 aralığında, cildin güneşle doğrudan teması olduğunu belirten Dr. Özdemir, “Bu süre zarfında açık tenli kişiler için yüz, kol ve bacakların 15–30 dakika güneşe maruz kalması yeterli olabilir. Ancak bu her zaman uygulanabilir bir koşul değil” diyor.
Çocuklar ve Ergenlerde Durum Daha Kritik
Araştırmalar, Türkiye’de çocukların ve ergenlerin yüzde 60’ından fazlasında D vitamini eksikliği olduğunu gösteriyor. Giderek artan dijital ekran süresi nedeniyle çocukların dış ortamda geçirdiği zamanın azalması, bu tablonun başlıca nedenlerinden biri. Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan Pediatri Akademisi, bebeklerde doğumdan itibaren her gün 400 IU D vitamini takviyesi yapılmasını öneriyor.
Besinlerle Alım Yetersiz, Takviye Şart
D vitamini doğal olarak en çok balık, yumurta, kırmızı et gibi hayvansal kaynaklarda bulunuyor. Mantar gibi bazı bitkisel kaynaklarda da D vitamini bulunsa da, bunlar D2 formundadır ve emilim oranı D3’e göre oldukça düşüktür. Türkiye Beslenme Rehberi 2022 verilerine göre, ülkemizde besinlerle D vitamini alımı yüzde 96 oranında yetersiz kalıyor. Bu da takviyelerin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
Takviye ürünlerin içeriğine dikkat çekmeyi de ihmal etmeyen Dr. Özdemir, “Zeytinyağı bazlı, katkı maddesi içermeyen ve BHA gibi kimyasal koruyuculardan arındırılmış ürünler tercih edilmelidir” diyor. Zeytinyağının içerdiği oleik asidin emilimi artırdığını ve antioksidan etki sağladığını da hatırlatıyor.
Bağışıklık ve Kemik Sağlığı İçin Hayati
D vitamini yalnızca kemik sağlığı için değil, bağışıklık sisteminin desteklenmesi ve otoimmün hastalıkların düzenlenmesi açısından da önemli. Vücudun kalsiyum emilimini ve kullanımını düzenleyen bu vitamin, çocuklukta raşitizm, erişkinlikte ise osteoporoz gibi hastalıkların önlenmesinde anahtar rol oynuyor.
Dr. Özdemir, “D vitamini takviyeleri yalnızca eksiklik tedavisinde değil, aynı zamanda koruyucu sağlık yaklaşımı açısından da önemlidir” diyerek yaz-kış demeden bilinçli takviye kullanımının önemine dikkat çekiyor.
